Yaziya cok sevdigim bir Alman sozu ile baslamak isterim, "Kotu hava yoktur, yanlis kiyafet vardir". Biz de seyahatlerimizde bu motto ile hareket ettigimizden kis mevsimi ile unlu yerleri kisin seyahat etmeyi cok seviyoruz ve yagmurlu/karli hava bizi korkutmuyor. Aksine yagmurda/karda yakalayacagimiz fotograf kareleri icin ekstradan heyecan bile oluyor bunyede kabul etmek lazim. Tabii gercekten bu noktada havaya uygun, dogru bir sekilde giyinmek cok buyuk bir onem arz ediyor.
Bu yazi aslinda benim icin Finlandiya gibi kisin ekstrem soguklar gorebilen ulkelere hazirlanirken arastirdigim bir konu oldu. Ama temelde cok basit bir mantik var ve bunu benimsediginizde gideceginiz soguk hava derecesine gore cok rahat ve konforlu (??) sekilde seyahatinize devam edebiliyorsunuz.
Tum olayimiz "layering". Annelerimiz bizi kucukken bosuna kat kat giydirmiyordu arkadaslar, eskilerin bilgileri yine mukemmel yol gosterici. Peki nedir bu layering gercekten lahana gibi mi giyinmek? 😄 Bir bakima oyle ama dogru materyallerle. Layering'in bizim icin aslinda en onemli avantaji hava kosuluna gore kiyafetini surekli guncelleyebilmek. Yani surekli dogru kiyafet ile kalabilme luksune sahip olmak. Simdi biraz detayina bakalim bu isin ve bolum bolum inceleyelim.
Yazida bahsettigim tum layerlari giydinizde ekstrem kis sicakliklarina hazir hale gelebiliyorsunuz. (Ekstrem dedigimiz sey -20 ve uzeri) Eger gideceginiz rota biraz daha sicaksa siz giyeceginiz katmanlardan ona gore azaltma yapabilirsiniz, yapin da. :)
Ust beden
Benim icin govdemin sicak kalmasi kendimi sicak hissetmem icin en onemli faktorlerden biri. Bunu saglamak icinde temelde 3 katmanimiz var, ekstrem soguklar varsa bunu 4 katman olarak ele aliyoruz.
Base layer, iclik
Tenimize temas eden ilk katmandan bahsediyoruz. Aslinda malzeme kalitesinin de en onemli oldugu katman bu. Bunun baska baska sebepleri var ama en onemli sebebi tenimizle direkt temas halinde olmasi.
Bunu atlet giymemek icin annesiyle turlu savaslar veren biri olarak yaziyorum ama iclik candir. ❤️ Anne zamaninda giymedim hevesimi aldim iste tamam. 😄 Tabii iclik derken kis kosullari icin bildigimiz pamuk atletten bahsetmiyorum. Ama bu hava kosullarina gore ayarlayabileceginiz bir faktor.
Ekstrem kis kosullari icin bir base layer'in dikkat edilecek noktalari sunlar:
- Pamuklu degil, tercihen merino yunu olmasina dikkat etmeliyiz.
- Bunun en onemli sebebi pamuklu kumaslarin cok cabuk islanabilir ve uzun sure islak kalabilen yapisi. Ekstrem soguklarda bu sizin icin gercekten dondurucu bir faktor ve oldukca riskli.
- Yunlu kumaslar ise tam tersine islansa bile nemi hizlica disari atabilir havali yapilara sahip ve bu ozelligi onlari icliklerimizde bir numaraya getiriyor.
- Ekstrem hava kosullarindan bahsediyorsak uzun kollu iclikler tercih etmeliyiz. Ama burda tercih size kalmis, cok soguk olmayan (-20 derece olmayan) havalar icin kolsuz iclik de gogsunuzu ve sizi sicak tutmaya yetebilir.
- Gercekten ekstrem bir sogukla karsi karsiya kalacaksaniz valizinize iki set iclik koymayi dusunun. Nispeten ince olan icligi teninizle temas edecek sekilde giyin, bir tik kalin olani da (kolsuz formda da olabilir hareketinizi rahatlatmak icin) ikinci set iclik olarak giyebilirsiniz boylelikle.
- Iclik bedeninizi teniniz gibi sarmali, o yuzden lutfen tam bedeninizi alin ki ikinci bir ten gibi davranabilsin.
Mid layer, kazak
Burada aslinda artik icligimizin ustune giyecegimiz kazagimiza geldik. Burada arayacagimiz materyal polyester veya yun olabilir. Polyesterin burada yune gore avantajli oldugu nokta nemi hizlica emmesi ve daha cabuk kurumasi. Gercekten soguk havalarda vucudumuzun urettigi nem bile dondurucu sonuclar verebilecegi icin giymeyi sectigimiz urunun ozellikleri cok kritik olabiliyor.
Ben tercihen polyester yerine yun kazaklarimi kullanmayi seviyorum, gardrobumun da uzun sureli kalici parcalari oluyorlar hep dogru bakim uyguladiginizda. Ama ekstrem derece soguklara bir seyahat planliyorsam yanima alternatif polyesterlerimi de almayi dusunurum.
Insulation layer, ince ceket
Dogru duydunuz, ince ceket. 😄 Hava soguksa nasil iki iclik giymek mantikliysa ayni sekilde ceketi de ikiliyoruz. Tabii ki olay iki kaban ustuste giymek degil. O zaman da hareket kabiliyetinizi kisitladiginiz icin kendinizi dondurma riski ile karsi karsiya kalirsiniz. Bu aslinda mevsim gecislerinde giydigimiz incelikte ama cok daha dogru materyallerle yapilmis cantamizda tasiyabilecegimiz cinsten bir ara ceket.
Bu katman bu arada opsiyonel. Yaninizda tasimaniz ve gercekten soguksa giymeniz gereken bir katman. Ya da mesela yilbasinda Berlin'e gidiyorsaniz ve kombinden odun vermemek adina yun bir siyah parka giyecekseniz yine de icinize boyle bir insulation layer giymeyi dusunebilirsiniz. Yani dedigim gibi bu mindset bir kere oturdugunda malzemelerin kalinliklarini, materyallerini degistirerek ayni layering kafasinda devam edebilirsiniz.
Outer layer, mont
Ekstrem bir yere seyahat etmeyecekseniz muhtemelen dolabinizdaki en kalin mont sizi kurtaracak. Ama ben bu olayin hakkini vereyim hakkiyla o soguk havaya yakisir sekilde giyineyim ve yeni bir mont bakayim derseniz asagidaki kriterlere bir goz atin ki evladiyelik olabilsin. 😄
- Su ve ruzgar gecirmezlik (waterproof + windproof) ozelligi. Kis sartlarinin islak kosullar oldugunu unutmamak lazim ve ekstrem soguklarda islak kalmak sizin icin donmakla sonuclanabileceginden su gecirmez bir monta sahip olmak ilk kriter. Ikinci olarak montun windproof olmasi sizin ruzgardan etkilenmeden daha sicak hissetmenizi saglayacaktir.
- Montun havalandirma bosluklarinin olmasi. Bu gercekten sizin konforunuzu arttiracak bir kriter. Yapacaginiz aktivitelere bagli vucut isiniz surekli degisecek ve icinizde fazla katman varsa terlemeye baslayacaksiniz. Montunuzda bulunan havalandirma bosluklarini acarak kendinizi normal / dengeli bir vucut isisina getirebilirsiniz. Bir cok montta bu havalandirma bosluklari kol alti bolgesinde bulunur, nerede arayayim ben bunlari diye sorarsaniz eger. 😉
Alt beden
Gelelim simdi bacaklarindan usuyen arkadaslara. Saka saka, ust bedeni katman katman giydirdikten sonra ayni ozeni alt bedenimize gostermezsek yine donuyoruz. 😄
Base layer, iclik
Aslinda ust bedenimizde iclik ile ayni kriterlere sahibiz burada da. Termal kulotlu coraplar da bir bakima icliktir evet, ama ekstrem kosullarda onun da ustune ikinci bir iclik giymeyi tercih etmelisiniz.
Ikinci bir ten gibi davranmali uyarisini burada tekrar yapmaliyim, cunku gercekten iclik ile hedefledigimiz sey size ikinci bir ten olabilmesi ki sizi sicak tutsun. O yuzden kendi bedeninizi ya da bir beden kucugunu almayi dusunebilirsiniz. (Cunku merino yunler biraz esneyebiliyor ve 1-2 beden kadar kucuge inmeniz gerekebiliyor.)
Mid layer, tayt
Erkek bireyler sinirlenmeyin ama soguklarda tenimize yapisan taytlar giyerken soylenseniz de sogukta sesiniz cikmayacak hic. 😄 Bu katmani hava sogukluguna gore ikinci bir iclik gibi de dusunebilirsiniz. Ya da gercekten gerekmiyorsa aradan cikarabilirsiniz de. Materyal onerileri ust beden ile ayni olacaktir.
Outer layer, kayak pantalonu
Kayak pantolonu olmasi sart degil, eger karlar icinde yuvarlanmayacaksaniz kadife / yun pantolonlar da sizi gayet iyi tutacaktir. Fakat tekrar vurguluyorum ekstrem soguklardaysaniz siz bayagi karlarin icindesiniz demektir, bu yuzden de kayak pantolonu biraz must-to-have hale geliyor.
Bir izmirli olarak kis dolabimda en az yatirim yaptigim parca bu oldu bu arada. Hayatinda benim gibi kayak / snowboard gibi aktiviteler yoksa Decathlon gayet isini gorecektir, ama tabii ki fiyat/performans urunler kisiden kisiye degisebilir. Butcenize en uygun urunu ararken su gecirmez (waterproof) olmasina dikkat etmeniz sizin icin en uygunu olacaktir.
Aksesuarlar
E tamam giyindik ama is bununla bitmiyor. Valiz sistikce sisiyor ama mecbur. Gelelim vucudun en kritik parcalarini soguktan korumaya.
Ayaklar icin:
- Termal coraplar vazgecilmezimiz. Gercekten cok guzel bir teknoloji ile urettikleri icin buyuleyici bir sekilde ayaciklarinizi sicak tutuyorlar. Ama tahmin edersiniz ki bir kat corap sizi kurtarmaya yetmez, burada da imdadimiza yun coraplar yetisiyor. Kalin ve yumos, sicacik konfor ayaginizda!
- Kar botlari olmazsa olmazimiz. Icinin kurklu yapisi ve disinin su gecirmezligi ile kesinlikle sahip olmaniz gereken bir urun kendisi. Kar botunu uzun cizme formunda almaniz ayaginiza kar dolmamasi icin onemli. Eger kar botu degil de normal bir bot giyecekseniz ve bu bot kisaysa arkadaslar su oneriyi yapin.
- Corapinizin ustune poset giyin. Bu poseti siki siki baglayin ve taytinizi da bunun ustune giyin ki acik bir yer kalmasin. Bunun ustune de botunuzu giyin. Simdi noldu, ayaginiza bottan kar kacsa bile ayaginiz islanmadi ve siz usutmediniz. ❤️
Eller icin:
Layering, again! Evet simdi iliman ulke insanlarinin hic duymadigi ic eldiven ve dis eldiven kavramlarindan bahsetme zamani. 😄
- Ic eldiven, bildigimiz eldiven ama yine tercihen merino yunu gibi kuvvetli bir kumastan olmasi gerekiyor. Bu eldivende dokunmatik ozellikler olmasi donmadan telefonunuzu ve teknolojik aletlerinizi kullanmaniza imkan verir, calisirlarsa tabii. 😄 Ic eldiven elinize tam olmali bu arada.
- Dis eldiven, bunu iste arada giy cikar yapacaksiniz ve asil su gecirmez olanin bu olmasi gerekiyor. Dis eldivende mitten dedigimiz parmaklarinizi tek tek ayirmayan eldiven cesidini tercih edebilirsiniz, parmaklarinizi daha rahat hareket ettireceginiz icin bu daha rahat sicak hissetmenizi saglayacaktir.
Kafa bolgemiz icin:
Acikta kalan hic bir uzvumuz kalmasin mottosuyla ciktigimiz bu yolda simdi kafayi sicak tutma zamani.
- Boyunluk montunuz her ne kadar boynunuzu kaplasa da icerden sizi ayrica isitacak ve gerektiginde burnunuza kadar cekip yanaklarinizin sicak kalmasini saglayacak.
- Bere ise kafanizi sicak tutmak icin can yoldasi. Ha bu ikisini birlestirip kar maskesi almayi da dusunebilirsiniz ama hem estetik olmaz hem de terlediginizde cikarmaniz adjust etmeniz cok kolay olmaz. Ama estetik bu sogukta bile en buyuk kaygimiz. 😄
- Bere taksaniz bile montun kapsonunu da ortun ki bereniz islanip donmaya baslamasin.
Boylelikle cok yer tutan ama o kadar agir olmayan itemlarla kis valizimizi ve kis tatili dolabimizi kurduk. Simdi sirada kis rotalari aramak var. Bu rotalara ucuza bilet bulmak icin tuyolara ihtiyacin varsa suraya goz atmani oneririm. Iyi eglenceler!
Ecem Pehlivan Aydın
